محمود خلیل حصری

استاد محمود خلیل حصری از جمله قاریانی است که کلام خدا را با خضوع و زیبایی خاصی تلاوت می نماید و به قلبها می نشاند . استاد حصری ، اولین کسی بود که فکر قرائت قرآن را توام با صدای خوش در سر پروراند و پس از آن رادیوی مصر،صوت دلنشین قرآنش را از قاهره پخش نمود و البته راهگشای این فکر در استاد،این بیان لطیف و نفیس پیامبر بزرگوار اسلام است که فرمود:«لکل شیء حلیه و حلیه القرآن الصوت الحسن.» یعنی برای هر چیز زینت و زیوری است و زیور قرآن صوت نیکوست.

مرحوم استاد حصری درباره شرح حال زندگی اش می گوید:آغاز زندگی من در قریه شبرالنعله ، مرکز طنطا بوده است؛ و من در آنجا چشم به جهان گشودم و به مناسبت اینکه حرفه پدرم حصیر بافی بوده، مرا نیز مردم به عنوان حصری نامیدند . آنگاه استاد با مکثی کوتاه به یاد دوران کودکی خویش افتاد و بعد از چند ثانیه چنین ادامه می دهد:

پدرم در آن زمان در مغازه ای کوچک به شغل حصیر بافی مشغول بود و من نیز در همان آغاز طفولیت در کنار یاد گیری و پرداختن به حفظ قرآن کریم،در بافتن و فروش حصیر به پدرم کمک می کردم و از این بابت نیز همواره شاد و مسرور بودم و بالاخره از ده سالگی موفق به حفظ تمامی قرآن کریم شدم . و بایستی در اینجا به این نکته اشاره کنم که معلم مکتب خانه ام نقش بزرگی در تربیت و یاد گیری ام در آن سنین داشت که از این بابت من همواره تا آخر عمرم مرهون زحمات و توجهات این استاد دلسوز می باشم؛و البته توجه من به یادگیری و حفظ قرآن کریم برمی گردد و به روایات رسیده از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه واله که در این باره فرموده اند : «حاملان قرآن کسانی هستند که مشمول رحمت خاص خداوند متعال که در نور الهی غوطه ورند و هر که با آنان دشمنی نماید با خداوند دشمنی نموده است و هرکه با خدا دشمنی نماید با حاملان قرآن دشمنی نموده است » تا خداوند متعال می فرماید : « ای حاملان قرآن خود را به رحمت خدا نزدیک نمایید بوسیله تجلیل از قرآن تا خدا در محبت خود نسبت به شما بیفزاید.

آنگاه استاد به چگونگی و نحوه آشنایی خود با مرحوم استاد مصطفی اسماعیل و شیخ محمود علی البناء اشاره نموده و در این باره می گوید : من به همراه شیخ مصطفی اسماعیل و شیخ محمود علی البناء در مؤسسه الاحمدی واقع در زادگاهم در نزد استاد ابراهیم سلام اشتغال به تعلیم علوم قرائت و اصول آن نمودم و در این مدت که تا سال ۱۹۴۰ میلادی به طول انجامید تنها وسیله رفت و آمد من به دلیل صعب العبور بودن جاده ها در آن موقع قدمهای من بود که در طول مسیر ، شیرین‌ترین آیات قرآن را انتخاب نموده و زیر لب زمزمه می کردم . و بالاخره در انتخاباتی که در سال ۱۹۴۴ میلادی برای شناسائی بهترین قاری قرآن در رادیو مصر برگزار شد،من از بین ۲۰۰ نفر قرائی که در حضور کمیته ای مرکب از مرحوم استاد مصطفی رضا و استاد شیخ الصباء و شیخ القراء آن موقع مصر تشکیل شد ، رتبه اول را احراز نمودم . و این نقطه عطفی بود در تاریخ زندگی ام ، چرا که بعد از این موفق شدم تا آوای دلنشین قرآن کریم را از طریق امواج رادیو در اختیار مشتاقان و شیفتگان کلام حق قرار دهم و این تحولی بود در زندگانی ام .

آنگاه استاد محمود خلیل الحصری ، شرح حال زندگانی خویش را این طور ادامه می‌دهند :

من پس از ۵ سال قرائت در رادیو ، به سمت قاری مسجد الاحمدی واقع در زادگاهم طنطا تعیین شدم و سپس در سال ۱۹۵۰ میلادی به جانشینی مرحوم استاد شیخ السیفی قاری مسجد الحسین منصوب گشتم و به سال ۱۹۶۵ میلادی به سمت مشاور امور قرآن کریم در وزارت اوقاف مصر منصوب شدم و یک سال بعد در جشن دانش به سبب حفظ کل قرآن کریم به روایت حفص و ورش و به سبب دیگر تالیفاتم در زمینه مسائل قرآن کریم به نشان درجه اول علوم و فنون نائل گشتم .

استاد حصری درباره خصوصیات یک قاری قرآن می گوید : کسی که کلام الهی قرآن را تلاوت نماید ، اولاً می بایست به احکام قراءات و مکانهای وقف و اصول تجوید و ادای کلمات قرآنی تسلط کامل داشته و از صدای زیبا و دلنشینی برخوردار باشد که بتواند قرآن کریم را با صوتی خوب و الحانی که دراین مقام الهی است، تلاوت نماید. لذا قاری قرآن باید دارای صوتی خوش و قدرت بیان و آشنای به قواعد و اصول علم تجوید و توانایی حسن ادای حروف را داشته باشد تا بدین ترتیب ، یک آهنگ طبیعی در تلاوت قرآن بوجود آید که بالاتر از هر آهنگی بوده و همراه با کلام خدا باشد ؛ و این ، شنونده را مجذوب و مبهوت کلام خدا می گرداند . و در مورد صدا باید به این نکته اشاره نمود که اصوات قاریان قرآن ، انواع و اقسام گوناگونی دارد که برای هر کدام از آنها نیز شیفتگانی وجود دارد بطوری که مثلاً در میان اساتید و قراء معروف جهان ، مرحوم استاد محمد رفعت دارای صدایی خوب ، و مرحوم استاد السیفی ، دارای حسن ادای حروف بودند؛ و البته قراء ممتاز دیگر نیز در زمینه الحان و آهنگ و صوت نظیر استاد علی محمود و استاد عبدالفتاح شعشاعی و مرحوم استاد مصطفی اسماعیل مطرح بودند .

استاد خلیل حصری در باره مسافرتهای خود به کشورهای اسلامی چنین می گوید : من اولین قاری بودم که به خارج مسافرت نمودم و به سال ۱۹۶۰ میلادی به همراه جمال عبدالناصر به کشورهای هند و پاکستان مسافرت نمودم و پس از آن برنامه اعزام هیئتهای دینی برای قرائت قرآن در جهان اسلام به مورد اجرا گذاشته شد که من نیز جهت مسافرتهای دینی در سال ۱۹۶۱ میلادی به همراه شیخ محمد شلتوت ، مفتی اعظم مصر به کشورهای پاکستان ، اندونزی ، مالیزیا ، فیلیپین و هنگ کنگ سفر نمودم . و در سال ۱۹۶۵ میلادی به مدت ۱۰ روز در مسجد پاریس به تلاوت قرآن پرداختم که به حول و قوه الهی،پس از استماع کلام خدا،۱۰ نفر از فرانسویان مسیحی به دین اسلام مشرف شدند ، و اینجاست که عظمت و نورانیت این کتاب اسمانی مشخص می شود که می تواند آنچنان تاثیری داشته باشد که حتی در قلب مردم کشورهای اروپایی غیر مسلمان تاثیر گذاشته و آنان را به دین مبین اسلام رهنمود سازد . البته من به برخی از کشورهای دیگر جهان و بویژه به اکثر کشورهای عربی سفر کردم و بایستی در اینجا متذکر شوم که در همه این کشورها ، قراء و اساتید قرآن به حد کافی وجود نداشته است و این امر سبب عدم الفت مردم به شبهای قرائت قرآن شده است ، در صورتی که در کشورم اینچنین نبوده و همین امر باعث گشته است که تعداد زیادی از مردم به تلاوت قرآن روی آورده و قراء صاحب نامی به جهان اسلام تقدیم نماید . البته این نکته را نبایستی از خاطر دور ساخت که در کشورهای عربی بجز مصر ، به قراء و اساتید قرآن کریم آنطور که شایسته است توجهی نمی شود که این مسئله جای بس تاسف دارد .

آنگاه استاد اشاره می کند : من بیشتر کشورهای اسلامی و غیر اسلامی همچون آمریکا ، کانادا ، فرانسه ، سوئیس و چین را دیدن نمودم و مسلمانهای این کشورها با پخش تلاوتهایی از قرآن کریم با صدای من ارتباط برقرار کردند و این ارتباط تبدیل به دوستی محکم دینی و اسلامی شده است .

استاد درباره بازدید خود و مسافرت به نیویورک چنین می گوید : من بنا به دعوت استاد عثماوی و برای قرائت قرآن به نیویورک مسافرت نمودم و در مسجد بزرگ نیویورک و دیگر ایالات آمریکا نظیر نیوجرسی و مسجد وابسته به مرکز اسلامی واشنگتن و لوس آنجلس نیز به تلاوت قرآن کریم پرداختم . همچنین در شهر هوستون در ساختمانی که برای بر پا داشتن شعائر دینی ساخته شده است ، تلاوت قرآن نمودم و در دانشگاه سانتریس و شکاگو و دانشگاه ایرا به تلاوت قرآن پرداختم . و خوشبختانه در این مسافرت موفق شدم به یاری حرمت قرآن و تلاوت انوار الهی ۱۸ نفر مرد و زن مسیحی آمریکایی را به دین مبین اسلام دعوت نموده و این افتخار، بالاترین نعمتها و مباهات برای خویش در تمامی طول زندگانیم می دانم و لازم به یادآوری است در میان آنها سه نفر مهندس و دو نفر پزشک وجود داشت . و به همین سبب پیشنهاد می کنم همراه با هیئتهای دیپلماسی از سوی کشورهای اسلامی مامورین دینی تحصیل کرده جهت تبلیغ اسلام و به دست آوردن طرفداران اسلام به کشورها اعزام شوند که البته کشور مصر از پیشتازان اعزام قاریان قرآن به کشورهای اسلامی می باشد .

استاد حصری می گوید : مصر اوّلین کشور اسلامی است که به تأسیس رادیو قرآن همّت گماشته و نوار های قرآن کریم را با قرائت ترتیل تنظیم نموده است .

استاد حصری در سال ۱۳۹۰ هجری مسافرتی به کویت داشته و قرآنی را ملاحظه می‌کند که یهودیان آن را چاپ کرده بودند پس از مطالعه معلوم می شود اسرائیلیها در آن تغییراتی بوجود آورده اند ، گاه کلماتی را حذف و در مواردی به جای کلمه ای کلمه دیگری قرار داده اند ، به عنوان نمونه آیه ۱۸ سوره نساء را که به این صورت است : « یا َایها الذین آمنو لا یَحلُ لَکُمْ ان تَرثوا النَساءَ کَرهاً » یعنی : « ای کسانی که ایمان آورده اید برای شما حلال نیست زنان را به اکراه و اجبار به عنوان ارث بگیرید » . لازم به توضیح است که در زمان جاهلیت یعنی پیش از ظهور دین مقدس اسلام چنانچه مردی از دنیا می رفت ، ورثة او جامه ای را بر سر همسرش می افکندند ، و او را بدون رضایتش به عنوان ارث تصاحب می کردند ، و آن زن دیگر حق شوهر کردن نداشت ، و خداوند حکیم به موجب این آیة مبارکه ، این رفتار و عمل آنها را حرام کرد . یهودیان،کلمه «لا» را در این آیه حذف کرده بودند که معنای آن پس از تحریف چنین می شود : « ای گروندگان بر شما حلال است که زنها را با کراهت و عدم رضایت ایشان به ارث بگیرید » . دیگر آیة ۴۲ سوره نساء : « یا اَیها الذینَ آمنو لا تَقربوا الصلاه وَ انتم سکاری »یعنی : « ای کسانی که ایمان آورده اید به نماز نزدیک نشوید در حالی که مست باشیدـ در حال مستی نماز نخوانیدـ که کلمه «لا» را حذف کرده بودند و معنای آن ، پس از تحریف چنین می شود : « ای گروندگان در حال مستی نزدیک نماز شوید و نماز بجا آورید » . و نیز آیة ۶۳ سوره مائده : « و قالت الیهود یدالله مغلوله غلت ایدیهم و لعنوا بما قالوا » یعنی : «یهودیان گفتند که دست خدا بسته است ، بسته باد دستهای ایشان و لعنت بر آنها به سبب گفته ایشان باد » که معنای آن پس از تحریف چنین می شود : « یهودیان گفتند که دست خدا بسته است،بسته باد دستهای ایشان و به آنچه گفتند ایمان آوردند » . بعد از این ، استاد آشفته شد ، و بعد از تفحص و تحقیق معلوم شد که این قرآن توسط اسرائیل تحریف شده و به چاپ رسیده است .

اما چون خداوند متعال در سوره حجر،آیة ۹ فرموده است :« انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون » یعنی : « ما قرآن را نازل کرده ایم و ما حافظ آن هستیم » لذا توطئه دشمنان آشکا گردید و خنثی شد . و این جا به اهمیت حفظ قرآن که سفارش رسول اکرم صلی الله علیه آله و ائمه معصومین علیهم السلام می باشد پی می بریم. و چون استاد حصری حافظ قرآن بود متوجه این مسئله شد ، و از آنجا تصمیم گرفت که تمام قرآن را به صورت ترتیل ضبط کند ، و او اولین کسی بود که قرآن را به صورت ترتیل خوانده است. شیخ محمود حصری پس از مطالعه قرآن محرف یهودیان ردی بر آن نوشته و در تمام کشورها و نقاط جهان منتشر نمود که این عمل او مبارزه ای بر ضد یهود به شمار می رود و بی آبرویی و خیانت اسرائیل بر مردم جهان را آشکار می سازد .استاد خلیل الحصری علاوه برگنجینه های بیشماری که در علم قرائات قرآن در میان ما به یادگار گذارده اند دارای تالیفاتی بسیار ارزنده در زمینه علوم مختلف علم قرائت می باشند که از جمله آن ها می توان به کتاب معالم الاهتداء اشاره داشت که در زمینه شیوه قرائت و تفسیر آیات تالیف شده است ایشان پس از انقلاب اسلامی ایران به کشورمان مسافرت هایی داشتند که در ضمن آن شهر های مختلف ایران و نیز مسجدالجواد واقع در خیابان هفتم تیر تهران و همچنین در قم در محضر آیت الله شاهرودی به تلاوت قرآن کریم پرداختند . ایشان از جمله مدرسین و اساتید برجسته دانشگاه الازهر مصر و نیز مشاور عالی در رادیو قرآن این کشور بوده اند که بارها به دریافت نشانهایی شایسته نایل شده اند .استاد خلیل الحصری دانشمند ارجمند و گرانقدر سرانجام در سال ۱۳۹۰ ه.ق. در شهر قاهره چون ستاره ای پر فروغ از آسمان مشاهیر قرائت قرآن افول کرده جهان را در مصیبت از دست دادنش سوگوار ساخت مردی که از خدمات ارزنده عاشقان کلام الهی تا ابد تجلیل خواهند کرد .استاد حصری در سال ۱۳۹۰ هجری قمری در مسافرتی که به کشور کویت داشت درگذشت